Z pieniędzmi od wieków

Idea pożyczania pieniędzy na procent jest stara jak cywilizacja. Kredytów udzielali już starożytni Babilończycy. Jednak to w XIV wieku powstały pierwsze nowoczesne instytucje finansowe. I niektóre z nich wciąż nieprzerwanie działają.

Monte dei Paschi di Siena jest notowany na Borsa Italiana (włoskiej giełdzie papierów wartościowych), ma ponad 4,5 mln klientów i daje pracę 33 tys. ludzi. Jest bankiem, popularnym na Półwyspie Apenińskim, ale nie to decyduje o jego niezwykłości. Wyróżnia go „staż” w świecie finansów. Monte dei Paschi di Siena jest bowiem najstarszym nieprzerwanie działającym bankiem świata.

W tym pięknym pałacu w Sienie mieści się siedziba najstarszego banku świata – Monte dei Paschi di Siena. / Foto: DiegoMariottini / Shutterstock.com

Został założony w 1472 roku w toskańskiej Sienie jako bank pobożny (montes pietatis). Pierwotnie służył zubożałym wiernym kościoła katolickiego – udzielał nieoprocentowanych pożyczek pod zastaw tzw. fantów. Kapitał, którym w końcu XV wieku dysponował sieneński montes pietatis pochodził ze składek wiernych oraz datków możnowładców i Kościoła. Co ciekawe, Monte dei Paschi di Siena nie był pierwszą tego typu instytucją powołaną do życia – dekadę wcześniej w Perugii powstał bank Cassa di Risparmio di Perugia.

Najstarszy nieprzerwanie działający bank świata liczy sobie już 545 lat. Można więc powiedzieć, że Monte dei Paschi di Siena ma doświadczenie w obracaniu pieniędzmi.

Niestety, dziś pozostało po nim już tylko wspomnienie i fundacja charytatywna. Choć trzeba przyznać, że bank i tak miał imponującą historię liczącą 543 lata; dopiero w 2005 roku zakończył działalność. Warto także dodać, że jeszcze wcześniej, w Anglii, w 1361 roku, utworzony został decyzją biskupa Londynu, Michaela Northburgha, podobny bank pobożny. Niestety, nie przetrwał on próby czasu, ani niesłowności pożyczkobiorców – 1000 sztuk srebra stanowiących jego kapitał przepadło w mrokach historii, a bank biskupa musiał zamknąć swe podwoje.

Niemiecka solidność

O ile pierwotnie bankowość była głównie domeną głównie Włochów (od włoskiego słowa banca oznaczającego ławę, na której kupcy liczyli pieniądze pochodzi słowo bank), to idea bankowości szybko rozprzestrzeniła się na resztę średniowiecznej i renesansowej Europy. Dowodem może być Berenberg Bank z Hamburga.

Cornelius Berenberg – wnuk założyciela najstarszego banku w Niemczech. Działania Corneliusa doprowadziły do tego, że dziś Berenberg Bank jest potęgą na rynku usług finansowych dla firm. / Foto: Wikimedia

Założony przez flamandzką rodzinę w 1590 roku bank inwestycyjny jest nie tylko najstarszym bankiem w Niemczech, ale także najdłużej działającym pod dokładnie tę samą nazwą – nie została ona zmienione od chwili założenia.

I cóż, że ze Szwecji

Bogata Szwecja dobrobyt zawdzięcza przemianom społeczno-gospodarczym z XX wieku. Wcześniej skandynawskie królestwo nie było socjalnym rajem – było zimnym i ubogim krajem na Północy. Kiepskie warunki geograficzne i społeczne nie przeszkodziły jednak Szwedom „wskoczyć” do zestawienia najstarszych działających banków świata. Sveriges Riksbank, założony w 1668 roku w Sztokholmie, jest najdłużej działającym bankiem centralnym. Od 349 lat obraca państwową gotówką. Ciekawostką może być, że przed powołanie do życia Sveriges Riksbank, jego rolę wypełniał bank Stockholms Banco założony przez Holendra Johana Palmstrucha w 1656 roku. Mimo iż była to instytucja prywatna, to król Szwecji decydował o obsadzie zarządu tej instytucji.

Choć Stockholms Banco upadł, a jego miejsce zajął Sveriges Riksbank – najstarszy bank centralny świata – pamiątką po Stockholms Banco są najstarsze w Europie banknoty. / Foto: Wikimedia

Niestety, Johan Palmstruch nie wywiązał się zbyt dobrze z powierzonego mu zadania – Stockholms Banco upadł z powodu wyemitowania zbyt wielu banknotów bez pokrycia ich wartości w kruszcu. Palmstruch został za to skazany na śmierć (ostatecznie jednak uzyskał ułaskawienie), a Stockholms Banco przeszedł do historii. Nie jest to jednak odejście w niesławie – był to bowiem pierwszy w Europie bank emitujący od 1661 roku papierowe banknoty.

Bankowe szaleństwo

W XVIII wieku powstało wiele banków, z których aż 22 wciąż działają. Wśród nich są między innymi: Caja Madrid (1702 rok), Royal Bank of Scotland (1727 rok) i Lloyds Bank (1765 rok). W Nowym Świecie w tamtym okresie powstał z kolei The Bank of New York Mellon – założony w 1784 roku, wciąż działający (i zarazem największy na świecie) tzw. bank depozytariusz.

Panorama Brodnicy. W tym mieście działa od 1862 roku najstarszy bank w Polsce.

A co z Polską? Też mamy czym się pochwalić, a tym „czymś” jest Bank Spółdzielczy w Brodnicy. Założony w 1862 roku wciąż działa – od 155 lat – i dzierży tytuł najstarszego banku w Polsce.